ارزیابی کیفیت و تعالی کیفی در دانشگاه های مجازی

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی کیفیت دانشگاه های مجازی و ارائه الگویی جهت تعالی کیفی در این دانشگاه ها، به دنبال تدوین شاخص هایی برای ارزیابی کیفیت و تعالی آن در دانشگاه های مجازی است. در این پژوهش که با روش توصیفی و به شیوه پیمایشی انجام پذیرفت، به منظور بررسی اولین سوال، مبنی بر اینکه "کیفیت دانشگاه مجازی از چه مطلوبیتی برخوردار است؟" شش سوال فرعی مطرح شد و داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس لیکرت که پایایی و روایی آن نیز مورد تائید قرار گرفت، میان یک نمونه 600 نفری از دانشجویان دانشگاه های مجازی که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان جامعه آماری پژوهش که شامل کلیه دانشجویانی است که در سال تحصیلی 92-93 در دانشگاه های (تهران، علوم و حدیث شهرری، شیراز، صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت) به صورت مجازی در مقاطع مختلف تحصیلی به تحصیل اشتغال دارند، جمع آوری گردید و در نهایت داده های جمع آوری شده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون های کلوموگروف- اسپیرنوف، t تک نمونه ای، تحلیل واریانس یک راهه، توکی، فریدمن، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندمتغیره، رگرسیون خطی ساده استفاده شد. نتایج نشان داد که سطح کیفیت مشاهده شده در دانشگاه های مجازی مورد مطالعه در حد متوسط رو به بالا می باشد. همچنین با استفاده از روش متدولوژی مدل یابی معادلات ساختاری، مدلِ ارزیابیِ کیفیت در دانشگاه های مجازی تدوین شد. نتایج آزمون تحلیل مسیر در حالت تخمین معنی داری مدل، حاکی از آن است که به ترتیب شاخص های (راهبردها، سیاست ها و اهداف کلی، زیرساخت های پشتیبانی، عوامل اقتصادی، عوامل انسانی، مدیریت و رهبری، زیرساخت فناوری) اثری معنی دار بر (کیفیت دانشگاه) دارند. همچنین به منظور بررسی سوال دوم، مبنی بر اینکه "مدل تعالی کیفیت در دانشگاه های مجازی چیست؟" با استناد به یافته های سوال اول درخصوص میزان تاثیر هر یک از شاخص ها در کیفیت و با بهره گیری از متدولوژی معادلات ساختاری، مدل تعالی کیفیت در دانشگاه های مجازی نیز تدوین شد، این مدل نشان دهنده آن است که شاخص راهبردها، سیاست ها و اهداف کلی به عنوان یک متغیر کلیدی بر کیفیت دانشگاه مجازی تاثیر می گذارد. همچنین شاخص زیرساخت پشتیبانی نیز، علاوه بر تأثیر مستقیم، بصورت غیر مستقیم (با واسطه متغیر راهبردها، سیاست ها و اهداف کلی) بر کیفیت دانشگاه مجازی تأثیر می گذارد، سایر شاخص ها نیز علاوه بر تأثیر مستقیم، به صورت غیر مستقیم (با واسطه دو متغیر راهبردها، سیاست ها و اهداف کلی و زیرساخت های پشتبانی) بر کیفیت دانشگاه مجازی تأثیر گذارند. لذا با تاکید بر روی هر کدام از شاخص ها می توان به حرکت در مسیر تعالی کیفیت ادامه داد و امیدوار بود که با حرکت در این مسیر، دانشگاه های مجازی می توانند علاوه بر غلبه بر انتقادات وارده به خود توسط منتقدان، با دانشگاه های سنتی رقابت نموده و حتی در کیفیت از آنان پیشی بگیرند.